De tentoonstelling ‘Leven in de Hogestraat’ werd op zaterdag 11 november 2023, de slechtst gekozen dag van het jaar; de regen viel met bakken uit de hemel,  geopend in het Cultuurhistorisch Centrum Loppersum. Ondanks het weer was het goed druk. Omroep Eemsdelta was aanwezig om verslag te doen van deze feestelijke gelegenheid. Bekijk onderaan dit artikel de reportage.

De tentoonstelling gaat over het ontstaan en de ontwikkeling van de wierden van Loppersum en de Hogestraat tot de dag van vandaag. Verschillende panelen, vitrines en drie maquettes geven een beeld hoe de Lopsters geleefd hebben en hoe Loppersum eruit heeft gezien. 

De tentoonstelling is gratis toegankelijk en te zien in
het Cultuurhistorisch Centrum Loppersum, Hogestraat 17

Openingstijden:
dinsdag: 13.00 – 16.00 uur
woensdag: 13.00 – 16.00 uur
vrijdag: 10.00 – 17.00 uur
zaterdag: 10.00 – 17.00 uur

Voor de kinderen is er een gratis bouwplaat van een zodenhuis die je zelf nog mag inkleuren. Je kunt voor een klein bedrag een mooie kaart uit 1733 kopen waarop Loppersum in die tijd is afgebeeld.


Impressie van de expositie
Bewoning in en rond Loppersum is zo rond tweehonderd jaar voor onze jaartelling ontstaan. Vondsten in Loppersum en omgeving duiden al op bewoning in die tijd. De wierdedorpen in deze omgeving zijn ontstaan op zandwallen langs de Fivel, een zeearm die diep het land instak. Voor het verloop van de Fiveloever kun je ruwweg de loop van de spoorlijnen van Groningen naar Delfzijl aan de oostzijde en naar Roodeschool voor de westzijde van de Fivel aanhouden.

De toenmalige zeehaven van Westeremden, je kunt het je nu niet meer voorstellen, lag aan het einde van de zeearm. Rond het jaar 1000 was de Fivel verzand en verworden tot een kronkelige sloot. Om toch een zeeweg te behouden is rond die tijd het Damsterdiep gegraven.

Loppersum wordt voor het eerst genoemd in de 9e eeuw in stukken van de Abdij van Fulda, met betrekking tot de betaling van kerkgelden. Dat betekent dat het dorp toen al een kerk moet hebben gehad. Op de eerste maquette, die de situatie rond het jaar 900 weergeeft, is te zien hoe de wierde van Loppersum er mogelijk heeft uitgezien. Loppersum bestond toen alleen nog uit het gebied dat nu de Hogestraat is.

Het dorp bestond destijds uit twee wierden; één met acht zogenaamde zodenhuizen en een kleine houten kerk op een aparte wierde. Restanten van die zodenhuizen zijn teruggevonden tijdens archeologische opgravingen in 2019 in de Hogestraat.

Op de tentoonstelling is die periode mooi zichtbaar gemaakt met een paar mooie afbeeldingen en is er een kleine maquette van een dergelijk zodenhuis te zien.

Zodenhuizen:
  • waren zogenaamde woonstalhuizen waar de mensen in één ruimte samenleefden met het vee, vaak een paar koeien en wat schapen. Die manier van wonen was normaal in die tijd. Pas eeuwen later komt er een scheiding tussen het woongedeelte en de stal
  • bestonden uit wanden van kleiplaggen met een houten dak gedekt met riet of stro. Klei werd gebruikt omdat door overstromingen in die tijd weinig goed hout beschikbaar was. In het Friese Firdgum is een museum waar een zodenhuis is nagebouwd op ware grootte. Zeer de moeite waard om te bezoeken.

We gaan door naar 1830
  • In de tussentijd ontwikkelde de zodenhuizen zich tot houten en later gemetselde gebouwen, die niet veel groter waren dan de zodenhuizen. Boerderijen lagen over het algemeen buiten het dorp. Aan de Hogestraat was een kleine boerderij, het huidige nummer 15/17.
  • Nederland is inmiddels ingemeten en uit die tijd zijn gedetailleerde kaarten beschikbaar van alle steden en dorpen in Nederland. Op deze zogenaamde kadastrale kaart zijn alle gebouwen en erven weergeven met eigenaar, beroep en bestemming van het erf (tuin, boomgaard, bouwland, enzovoorts). Op de tentoonstelling is een mooie maquette te zien uit die tijd. Voor die maquette hebben we de kaart uit 1830 gebruikt die ook te zien is op de tentoonstelling.

In de 19e en 20e eeuw ontwikkelde de nering van de mensen, het dorp werd minder agrarisch en er kwamen allerlei winkels met gebruiksgoederen. Op de tentoonstelling is een overzicht te zien van alle panden in de Hogestraat met, zover te achterhalen, de bewoners en hun nering. Rond 1900 waren er bijvoorbeeld in de Hogestraat alleen al meerdere bakkers en slagers, kruideniers, kleermakers en een smederij.


Verslag opening tentoonstelling Omroep Eemsdelta
Het reportageteam van het radioprogramma Rondje Eemsdelta was zaterdag ook aanwezig in Loppersum bij de opening van de expositie met maquettes over 'Leven in de Lopster Hogestraat'.

Stagiaire Jaimy van Wijk, leerling van Het Hogeland College, maakte
onderstaande reportage.